Pierwszy taki konkurs zorganizowany został w roku 1937. Organizatorem zaś było Miejskie Biuro Artystycznej Propagandy, znajdujące się przy Miejskim Zarządzie miasta Kraków. Inicjatorem był kierownik Biura - Jerzy Dobrzycki. Jednak wybuch wojny przerwał organizowanie konkursów. Inicjatywę wznowiono zatem dopiero w roku 1945, zaś od roku 1946 przygotowaniem ich zajmuje się Historyczne Muzeum Miasta Kraków - wówczas jego dyrektorem wybrano Jerzego Dobrzyckiego właśnie.

Konkursy te zawsze za główny cel miały zachowanie tradycji budowy bożonarodzeniowych szopek. Dotychczas w konkursach wzięło udział setki różnych twórców, niektórzy z nich po kilka oraz kilkanaście razy. Są również rekordziści, którzy udział brali nawet pięćdziesiąt razy. Rodziny utworzyły własną tradycję, która jest przekazywana z dziadka na ojca i z ojca na syna oraz kultywowana do dziś. Szopkarze są bardzo zróżnicowaną grupą twórców, którzy połączeni są wspólną pasją.

Budują szopki zatem ludzie zajmujący się różnymi profesjami. Cechuje ich wszystkich przebogata wyobraźnia i wielka cierpliwość. Są gotowi spędzać setki, czy tysiące godzin przy trudnej i długiej pracy sklejania ze sobą detali oraz kreowania wyśmienitych budowli. Zmieniała się przez lata forma, materiały, czy dekoracje używane przy budowaniu. Powstał nawet całkiem nowy rodzaj krakowskiej szopki, która jest przygotowywana tylko i specjalnie na ten konkurs.

Krakowskie szopki są znane na całej kuli ziemskiej. Wspaniałe i niepowtarzalne dzieła podziwiać można przez trzy miesiące na pokonkursowej wystawie (sale wystaw czasowych Historycznego Muzeum w Krakowie). Te szopki, które zostaną nagrodzone i kupione przez inne muzea, prezentowane będą na licznych krajowych oraz zagranicznych wystawach.

W dzień konkursu na Główny Krakowski Rynek przybywać będą od samego rana szopkarze i ich dzieła, by zająć miejsca najlepsze na stopniach pomnika Mickiewicza. Kiedy wybrzmi Hejnał Mariacki o godzinie 12:00 barwny korowód artystów przespaceruje wokół Rynku przez estradę, gdzie będzie miała miejsce prezentacja szopek.